Cát xây dựng có những loại nào?

Cát vàng

Cát vàng là loại cát xây dựng có dạng hạt màu vàng và nhiều kích cỡ khác nhau, được sử dụng phổ biến nhất có mặt trong hầu hết các công trình xây dựng hiện nay. Cát vàng là loại cát chuyên dụng để đổ bê tông, được sử dụng ở những vị trí cần chịu lực hoặc dùng để lát nền tại những khu vực ẩm ướt.

Cát vàng được ứng dụng trong đa dạng hạng mục xây dựng

Bê tông đạt chất lượng cao chủ khi loại cát sử dụng có những đặc tính phù hợp. Bởi lẽ đó, cát vàng sử dụng để làm bê tông cần đáp ứng những tiêu chuẩn như: hạt cát cần có kích thước từ 0,14 - 5mm, hạt tròn, đồng đều và cần có nguồn gốc rõ ràng (thiên nhiên hay nhân tạo), thành phần phải sạch, không được lẫn tạp chất vượt quá mức quy định. Bên cạnh đó, hàm lượng các chất hữu cơ như bùn, đất sét trong cát bê tông mác 400 trở lên không được lớn hơn 1% khối lượng cát. Hàm lượng muối gốc sunphat, sunphit (SO3) trong cát không được vượt quá 1%, tính trên tổng khối lượng cát.

Một lưu ý ở đây là không nên sử dụng cát vàng trong hạng mục trát tường bởi thiếu độ thẩm mỹ do bề mặt sẽ bị sần sùi, không bằng phẳng. Ngoài ra, chất lượng cát vàng tốt nhất sẽ là loại được khai thác tự nhiên ngoài sông, suối. Cát cần được bảo quản ở kho, nơi khô ráo và riêng biệt để tránh các tạp chất khác lẫn vào.

Cát đen

Cát đen sử dụng trong xây dựng là loại cát có màu sẫm, gần giống với màu đen, kích thước hạt cát khá nhỏ, mịn. Loại cát này được sử dụng trong hầu hết các hạng mục công trình xây dựng từ xây nhà, tô trát tường, san lấp mặt bằng. Với giá thành vừa phải, tương đối rẻ nên cát đen cũng là một vật liệu thường được lựa chọn để sử dụng cho các công trình từ nhà ở dân dụng cho đến công trình cao ốc, cao tầng.

Cát đen được ứng dụng rộng rãi vì giá thành hợp lý

Cát đen sẽ được chia thành 2 loại:
- Cát đen loại to không lẫn tạp chất: Loại này thường được sử dụng trong xây trát
- Cát đen phù sa có lẫn các tạp chất như phù sa, thực vật nhỏ và các tạp chất khác: Loại này sẽ được ứng dụng vào trong quá trình san lấp mặt bằng hay thi công làm nền. 

Cát bê tông

Là loại cát có hạt màu vàng, kích thước hạt lớn rơi vào khoảng 2 - 3mm, được khai thác từ đất đai, khoáng sản tự nhiên và kết hợp cùng các thành phần cốt liệu để tạo thành cát bê tông. Do kích thước hạt lớn nên cát bê tông không được sử dụng trong xây trát tường vì sẽ ảnh hưởng đến độ mịn, độ phẳng của bề mặt. 

Cát bê tông với kích thước hạt lớn thích hợp để đổ bê tông, nền móng cho công trình

Tiêu chuẩn của cát bê tông được quy định cụ thể như: 
- Mô đun (Module) độ lớn của cát từ 2,0 đến 3,3
- Hàm lượng muối gốc sunphat, sunphit (SO3) trong cát không được vượt quá 1%, tính trên tổng khối lượng cát.
- Hàm lượng mica không được vượt quá 1% khối lượng cát
- Cát chứa hàm lượng sỏi có đường kính từ 5 - 10mm không được vượt quá 5% khối lượng cát
- Cát sạch, không được lẫn tạp chất, khối lượng thể tích >= 1400 kg/m3.

Cát san lấp

Cát san lấp chính là loại cát với đặc tính phù hợp được dùng trong san lấp công trình, làm nền nhà. Về bản chất, cát san lấp là cát đen mịn thế nhưng kích thước hạt cát sẽ không đồng đều và có lẫn nhiều tạp chất bên trong do không có công đoạn loại bỏ tạp chất thế nên giá bán của loại cát này cũng khá rẻ. Do kích thước hạt cát nhỏ thế nên sẽ khoảng trống giữa các hạt sẽ rất nhỏ từ đó tạo được kết cấu vững chắc cho công trình. 

Cát san lấp với công dụng chính dùng cho việc san lấp nền móng

Về tiêu chuẩn cát san lấp thường không quá khắt khe như cát vàng hay cát đen, bởi lẽ loại cát này được sử dụng chính vào việc san lấp nền móng, đảm bảo công trình không bị ảnh hưởng bởi địa chất xung quanh. Thế nên, khi chọn lựa cát san lấp bạn chỉ cần quan tâm đến tạp chất trong cát không được vượt quá 20%. 

Cát xây tô

Cát xây tô, trát tường là loại cát đòi hỏi độ sạch, độ mịn cao, chất lượng tốt và pha trộn đúng tỷ lệ kỹ thuật và đảm bảo không được trộn lẫn sỏi, đất sét cũng như các tạp chất khác.

Cát xây tô đòi hỏi độ sạch và độ mịn cao

Tiêu chuẩn cát xây trát cụ thể như sau:
- Mô đun độ lớn của cát từ 0.7 đến 1,5 được sử dụng chế tạo vữa mác <= M5
- Mô đun độ lớn của cát từ 1,5 đến 2 được sử dụng chế tạo vữa mác M7,5.
- Cát dùng trong xây trát vữa không được lẫn quá 5% khối lượng các hạt có kích thước > 5mm.
-  Màu sắc các thành phần trong cát (bao gồm tạp chất) không được phép thẫm hơn màu chuẩn.